Miejscowość Góra (obecnie Nowa Góra) leży na terenie województwa mazowieckiego. W Górze krzyżują się dwie ważne drogi: Warszawa – Bydgoszcz (DK nr 10) i Płock – Płońsk (DW nr 567). Dziś to skrzyżowanie ma formę ronda. I właśnie nieopodal tego ronda, w centrum wsi znajduje się zabytkowy zespół kościelny, nieco skryty w gęstwinie drzew.
Zespół kościelny zawiera 3 składniki: kościół, cmentarz przykościelny i dzwonnicę.
"W małym kościółku na rozstaju dróg, od wieków Pan gromadzi wierny lud.
Tu w tej świątyni, gdzie Mszy Świętej cud, pokój i miłość daje dobry Bóg.
W tym wieczerniku nowy Piastów ród, pokłon i dary składa na ten stół.
Złociste ziarna z mazowieckich pól, aby celebrans przed tron Boga niósł.
Ref: Jakubie strzeżesz wiernie tego miejsca i towarzyszysz pośród krętych dróg.
Z muszlą w swej dłoni drogę nam wyznaczasz, pewnie prowadzisz nas do nieba wrót.
Pełen zadumy patrzysz na ten ołtarz, gdzie kapłan błogosławi wino, chleb.
Za chwilę JEZUS będzie wśród nas gościł, On w Eucharystii ofiaruje się".
(sł. i muz. J. Piegat, 23.01.2022)
Usytuowanie i otoczenie kościoła
Głównym elementem zespołu jest zabytkowy kościół pod wezwaniem św. Jakuba Starszego. Obecnie istniejąca świątynia została zbudowana w 1839 r. staraniem ks. Stanisława Osieckiego, przy wydatnej pomocy parafian, zwłaszcza Bogumiła i Aspazji Kołaczkowskich, podówczas nowych właścicieli Góry. Elewacja frontowa kościoła skierowana jest na zachód (czyli główne wejście jest od strony zachodniej). Przy budowie częściowo wykorzystano elementy wcześniejszej świątyni z 1738 r., która była już bardzo zniszczona. Forma budowy nie przedstawia określonego stylu, jest prosta i skromna, na wskroś polska, oparta na tradycji ludowej, zawierającej zamiłowanie do ciesielstwa.
Obiekt jest usytuowany na planie zbliżonym do krzyża łacińskiego, w formie wydłużonego czworoboku. Wymiary kościoła są następujące: długość 22 m, szerokość 10 m, wysokość 6 m. Wykonany jest z drzewa sosnowego, konstrukcji zrębowej, wzmocniony lisicami, oszalowany na murowanej podmurówce. Prezbiterium ma wyodrębnione z nawy, zamknięte prostokątne. Do prezbiterium od strony północnej dobudowana jest prostokątna kaplica św. Józefa, otwarta ku prezbiterium prześwitem w neogotyckim obramieniu, z ażurową dekoracja w przyłuczach. Od strony południowej zakrystia (długość 4 m, szerokość 3,5 m, wysokość 3 m). Z boku nawy od strony południowej znajduje się prostokątna kruchta, obecnie składzik.
Dwuspadowy dach jest zdobiony na kalenicy ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę, z cebulastym hełmem blaszanym. Na szczycie wieżyczki umocowany jest żelazny krzyż, podobnie jak na szczycie dachu kościelnego od zachodu.
Po stronie północnej kościoła, przy parkanie, wzdłuż osi wschód-zachód stoi neogotycka dzwonnica. Została ona zbudowana przez ks. Konstantego Stupnickiego pod koniec XIX wieku. Ma formę portyku, jest murowana, nieotynkowana, na podmurówce z kostki granitowej. Składa się z czterech słupów połączonych trzema ostrołukami. Całość zamknięta jest dwuspadowym daszkiem, z najwyższym punktem nad centralnym łukiem ze spadkiem w obie strony. Nad skrajnym słupami oraz centralnym łukiem, słupki zwieńczone są metalowymi daszkami i ażurowymi krzyżami. W czasie II wojny światowej Niemcy zrabowali dzwony. Obecne 3 spiżowe dzwony zostały zawieszone w 1985 r. przez ks. Stanisława Muzala.
Zespół kościelny otoczony jest ogrodzeniem, murowanym z kamienia polnego oraz łupanego na planie kwadratu, ze ściętymi narożnikami. Ogrodzenie przykryte jest dwuspadowym daszkiem z betonu. Na przedłużeniu osi kościoła, po zachodniej stronie jest trójprzelotowa brama wejściowa, a po stronie południowej znajduje się druga brama. Obie bramy są murowane z cegły, nieotynkowane, składają się z czterech słupów na planie kwadratu przykrytych wielospadowymi metalowymi daszkami z ażurowymi krzyżami.
Parking przykościelny
Parking przykościelny wprawdzie nie jest rozległy, ale został wykonany kilka lat temu dzięki sporym nakładom finansowym parafian. Ma służyć wspólnocie parafii jak najdłużej. W związku z usytuowaniem miejscowości przy głównym szlaku komunikacyjnym, zaistniała konieczność wprowadzenia pewnych regulacji. Otóż ustalono, że na parkingu mogą ustawiać pojazdy wyłącznie:
- uczestnicy trwających aktualnie nabożeństw w kościele;
- inne osoby posiadające zezwolenie duszpasterza parafii.
Dla zwiększenia liczby miejsc do parkowania, w niedziele i święta nakazane, podczas nabożeństw udostępniane jest także podwórze domu parafialnego (na czas próbny). TEREN JEST OBJĘTY MONITORINGIEM!
Informacja zamieszczona na tablicach, iż jest to "teren prywatny" oznacza więc po prostu (za słownikiem języka polskiego), że ów teren do kogoś należy, a zatem nie jest dostępny dla każdego i bez jakichkolwiek zasad.
Dziękujemy za zrozumienie, uszanowanie i przestrzeganie powyższych ustaleń.
Prosimy o dawanie świadectwa wiary oraz zachowanie kultury w otoczeniu miejsca sakralnego, należącym do strefy ochrony konserwatorskiej. Niedopuszczalne i niegodne nie tylko dla katolika, ale po prostu dla człowieka, jest porzucanie w otoczeniu świątyni, gdzie przebywa Najświętszy Sakrament, jakichkolwiek śmieci (np. niedopałków papierosów)!
Wnętrze kościoła
Urokliwe wnętrze świątyni zawiera typowy polski nastrój wiejskiego kościoła. Urządzenie wnętrza, ołtarzy i ławek można określić jako styl ludowo-barokowy. Nad wejściem głównym znajduje się chór, wsparty na czterech kolumnach. Sufit kościoła do 1969 r. był ułożony z desek, obecnie zastąpiono je płytami wiórowymi w taki sposób, że utworzono kasetony. Do 1970 r. w kościele była podłoga z desek, następnie założono posadzkę.
Ołtarz główny został prawdopodobnie przeniesiony ze starego kościoła (czyli poprzedniego z 1728 r.). Sięga aż po sam strop. Jest w stylu regencji, z bogactwem ornamentów roślinnych. Ołtarz posiada jedną kondygnację kolumn z ozłoconymi głowicami. Nastawę stanowi wnęka z gipsową figurą Najświętszej Maryi Panny, umieszczoną tam ok. 1900 r. przez ks. Antoniego Rumianowskiego. W 1997 r. na rękach Maryi zawieszono różaniec. Przed statuą na zasuwie widnieje obraz św. Jakuba Starszego, apostoła, patrona kościoła i parafii.
Podczas odsłaniania i zasłaniania figury, Matkę Bożą pozdrawiamy pieśnią:
"MATKO NAJŚWIĘTSZA ZAWSZE DZIEWICO
DUCHA ŚWIĘTEGO OBLUBIENICO,
TOBIE LUD BOŻY DZIĘKI DZIŚ CZYNI,
TU W GÓRZE NASZEJ, W TWOJEJ ŚWIĄTYNI".
(sł. i muz. J. Piegat)
Dwa ołtarze boczne są podobne do ołtarza głównego, a więc w stylu barokowym z rokokową ornamentyką roślinną, pomalowane, o dwóch kolumnach podpierających gzymsowanie. Obydwa ołtarze mają te same wymiary: szerokość 1,8 m, wysokość 4,4 m. Z lewej (północnej) strony nawy stoi ołtarz z obrazem Najświętszego Serca Pana Jezusa i Jezusem Ukrzyżowanym, a z prawej (południowej) strony – z obrazem Matki Bożej Różańcowej (90 cm x 70 cm). Czwarty ołtarz stoi w kaplicy z lewej strony i jest poświęcony św. Józefowi, przedstawionemu na obrazie w nastawie.
Po prawej stronie głównego ołtarza stoi rokokowa chrzcielnica wykonana z jednego pnia drzewa lipowego o wysokości 1 m. Jest w kształcie kielicha, którego czaszę stanowi misa w kształcie łodzi. Przykrycie chrzcielnicy zwęża się ku górze, a jej forma zewnętrzna wyobraża orła wzbijającego się do lotu. Drewniana ambona balkonowa jest usytuowana po lewej stronie nawy głównej, w oddaleniu 6 m od głównego ołtarza. Wejście do ambony prowadzi wprost z kościoła. Półokrągły kielich ambony wypełnia ornamentacja roślinna a wierzch (baldachim) jest przymocowany do sufitu.
Sakrament pokuty sprawowany jest w konfesjonałach, zwanych dawniej spowiednicami. W kościele są 3 konfesjonały. Obok zakrystii stoi duży dębowy obudowany konfesjonał, zakupiony w 1964 r. przez ks. H. Markuszewskiego. Dwa mniejsze odkryte konfesjonały z drzewa modrzewiowego, zostały wykonane w 2002 r. przez ks. W. Leszczyńskiego i zajmują miejsce po obu stronach nawy głównej, mniej więcej w połowie jej długości.
Polichromia świątyni, z przedstawieniami figuralnymi scen z życia Matki Bożej (różańcowe tajemnice radosne i chwalebne), została wykonana w latach 70. XX wieku. W latach 2008-2012 polichromię poddano zabiegom konserwatorskim. Stacje drogi krzyżowej są rzeźbione w drzewie lipowym. Na chórze kościelnym znajdują się organy z 1874 r., 8-głosowe, zbudowane przez firmę Józefa Szymańskiego.
Obecnie w kościele znajduje się 25 modrzewiowych 6-osobowych ławek z oparciami. Zakupił je ks. W. Leszczyński w 2001 r. Ustawione są w 2 rzędach, a 4 stoją po bokach pod ścianami.
Kościół wraz z dzwonnicą i cmentarzem przykościelnym jest wpisany do rejestru zabytków (nr 237). W promieniu 150 m od kościoła rozciąga się strefa ochrony konserwatorskiej.
Kościół jest otwarty w godzinach sprawowanych nabożeństw liturgicznych.
Zarówno kościół jak i dom parafialny posiadają kompletne zabezpieczenie przeciwpożarowe oraz instalację alarmową monitorowaną przez agencję ochrony.
