Serdecznie zapraszamy Państwa do lektury wybranych fragmentów kroniki parafii Góra. Kronikę zredagował ksiądz Józef Gosik (1914-1998), proboszcz w latach 1965-1980, na podstawie wnikliwej kwerendy archiwów kościelnych. Tekst na prawach cytatu.
Z dziejów parafii (odcinek 7)
"Historyki koniecznie czytaj. Miałem i sam niemałą wiadomość historii i w biegu spraw spraw siłam się tem ratował, żem przeszłych wieków sprawy wiedział" (z testamentu hetmana Stanisława Żółkiewskiego)
Henryk Sienkiewicz z Kroniki Katedry Płockiej: "Kościół jest stróżem przeszłości, piastunem teraźniejszości, siewcą przyszłości".
Rok 1842. Roczne wizyty kościołów Dekanatu Płońskiego przez X. Dziekana Płońskiego, proboszcza Sarbiewskiego, X. Ignacego Wieruckiego (część pierwsza)
Działo się w Górze 15 grudnia 1842 r. Z mocy postanowienia J.W. Biskupa, wydanego 31 marca 1842 r. Nr 298. Dziekan przybywszy do wsi Góra dla odprawienia wizyty rocznej wraz z Kollatorem i Dozorem Kościelnym przystąpił do opisu kościoła, plebanii, zabudowań gospodarskich, niemniej do opisu pól, ich ubilokacji i wszystkich funduszów kościelnych, a to podług punktów tym rozporządzeniem objętych:
Ad 1. Wieś szlachecka, w której kościół znajduje się nazywa się Góra, w Obwodzie Płockim, Dekanacie Płońskim, lokacji prywatnej kościoła i parafii. Pomieniony kościół jest drewniany, nowo przebudowany w roku 1839 z dołożeniem drzewa nowego, z mocnem przebudowaniem, a fundament z kamieni polnych na wapno usadzonych, tarcicami obkożuchowany, zupełnie i trwale ukończony, tak z funduszów parafian, jako i miejscowego proboszcza X. Stanisława Osieckiego z dobrowolnej ofiary wyrachowanych tysiąca złotych, jako niemniej pilnowania, w gorliwym zakupieniu i sprowadzeniu materiałów i dopilnowaniu całej pracy majstrów. Oznacza to trud wielki przez wspomnianego proboszcza i innych obywateli pobożnych, w czem tylko możność była, świątynię tę wspierających. Jest tymczasem poświęcony przez W. J. X. Osieckiego, proboszcza miejscowego w dniu 6 grudnia 1840 roku za pozyskanem pozwoleniem ustnem z Przew. Konsystorza Płockiego przy asystencji proboszczów z pobliskich parafii. Ołtarzy ma 5, do 4 portatyle. Osobny Relikwiarz jest, w którym drzewo Krzyża Św. znajduje się za szkłem, czyli krzyż mały w srebro oprawiony. Innych Relikwiarzy i osobliwości nie masz. Ołtarz wielki za umarłych uprzywilejowany.
Ad 2. Cmentarz przy kościele bez oparkanienia i zamknięcia, gdyż Fundusz Kassy Cmentarnej użytym został do oparkanienia osobnego cmentarza w polu do chowania ciał zmarłych albowiem Funduszu Kassy Cmentarnej od roku 1840 było złot. polskich 592, a Dozór wydał zł. pol. 726 i 15 groszy, więc bilans wynosi minus 130 zł. pol. i 15 groszy w-g Protokołu Odbiorczego, zaświadczonego przez Rząd Gubernialny.
Ad 3. Fundusz kościoła tego jest złożony z gruntów na wsi Górze położonych, najprzód
a) Plac i pole, na którym zabudowania do proboszcza należące znajdują się, trzymające staj trzy prętów 8 długości, a staje jedno prętów 6 szerokości, a bardziej początek długości tego placu uważa się od północy od rowu, którym okopany a ciągnie się na południe do samego Gościńca Płockiego czyli drogi idącej przez wieś Góra, zaś początek szerokości liczy się od zachodu od płota z kamieni złożonego do chłopskich ogrodów na wschód.
Wspomniane zabudowanie jest: plebania, stodoła, stajnie, spichlerz, szopy, chlewy, studnia w podwórzu, studnia przy szpitalu, szpital, ogródek, przy tym sadzawki dwie, sadek owocowy, dom organisty, stodoła, ogród warzywny łączny z ogrodem proboszcza, plac po domu promotora zaorany, ze swym ogrodem. Nakoniec kościół, cmentarz, dzwonnica. Przy tym placu jest grunt do probostwa należący, trzyma długość prętów 36 a szerokość prętów 25 i styka się z ogrodami chłopskimi, od północy i od wschodu jest rowem obsypany i okopany i ma sadzawkę.
b) Grunt Poświętne zwany, przy trakcie wyszogrodzkim leżący i przy drodze idącej do Bylina - od granicy Żochowa - łącznie z łąką, z laskiem leszczynowym, zaroślami, orną ziemią granicząc od północy z Folwarkiem Dworu Górskiego a od południa z polami Żochowa.
c) Pastewników odosobnionych żadnych nie masz, gdyż od dawna a nawet i to dziś dnia wspólne paszenie zachowuje się i potwierdza się.
Wszystkie te grunta do probostwa należące podczas Introdukcji na probostwo 1819 r. oddane były proboszczowi w zarząd za wiedzą Kolatorów: Pawła Kadłubowskiego, potem Józefa Kadłubowskiego a teraz Bogumiła Kołaczkowskiego [...]. Osęku nie masz, tylko wspomniany lasek, który pomaga czasami do opału i ogrodzenia płotów.
d) Grunta na wsi Żochowo, po spustoszeniu kościoła w Żochowie, zostały przyłączone, grunta bez żadnych zabudowań, do Kościoła Górskiego przez Prześwietny Konsystorz Jeneralny Płocki dekretem z dnia 29 paździer. 1779 roku. Te wspomniane grunta potrzebują na obsiew: żyta korcy 15, pszenicy korcy 3, jęczmienia korcy 10, grochu korzec 1 i trzy ćwierci, tatarki korcy 2, owca korcy 12.
Ad 4. Kompetencji (pieniędzy zamienionych uprz. za dziesięcinę snopkową) i propinacji (wyrób wódki czy piwa i sprzedaży takowych przez proboszcza) nie masz. Procent do kościoła w Górze jest: od kapitału w Banku Polskim złożony, pochodzący z dóbr Gora po wymianie włók w ilości zł. pol. 8533 groszy 10 i jako też zapisów Wiktorii Karwowskiej od zł. pol. 300 - procent zł. 15. Dochodzi i jest pobierany z Płonny Nieborskich z gruntu zastawnego w pomniejszych pieniądzach, także 400 tynfów czyli zł. pol. 633, groszy 10 na dobrach Zdziar Wielki dla organisty za śpiewanie Godzinków de Beata, od których procent pobiera zł. 24.
Dziesięcina pieniężna i snopkowa od dawnego już czasu upadła i o to żadne kroki nie są rozpoczęte. Dochodzi zaledwie dziesiąta część z tych dziesięcin.
Ad 5. W jakim stanie jest budowla do probostwa należąca?
Zabudowanie na probostwie Górskim było po odbiorze proboszcza po śp. X. Sokolnickim proboszczu w nędznym stanie odebrane, które dzisiejszy proboszcz znacznie zmeliorował (ulepszył), jako to: przestawił stodołę, na nowo wystawił stajnię, oborę, szopę, chlewy. Dom dla organisty nowy, temuż stodołę, szopę i chleby. Dom szpital zwany o 4 izbach w roku 1841 nowy wystawił z podmurowaniem.
Dom mieszkalny plebania, przez danie nowych podcieni i kilku sztuk szachulcowego drzewa w ściany, trwale wzmocnił własnym kosztem. I do dziś dnia tąż reperacją trudzić się nie przestaje. Wszystka więc budowla znajduje się w dobrym stanie. Ogród owocowy jest w niskiem położeniu, przez to wysycha drzewo, i ciężko takowy w zupełności zachować. Można w tym znaleźć drzewa sztuk trzydzieści pięć, szczególnie śliwek.
Ad 6. Czy jest inwentarz gruntowy, czy jest uszczuplony, z jakich przyczyn?
Jest: 4 konie, 3 krowy, 1 świnia - tyle dzisiejszy proboszcz otrzymał i tyle utrzymuje. Jednak podług opisu, jaki X. Sokolnicki odebrał w roku 1788 dnia 26 czerwca to brakuje inwentarza żywego gruntowego wołów pary jednej, źrebięcia jednego, wieprza dwulatka. Lecz spadkobiercy po śp. X. Sokolnickim, nie mając co brać, a sami ubodzy, przy tym wymarli więc takowego skompensować nie można. Jednak było Wezwanie do Succcessorów wspomnianych przez W-go Komisarza Obwodu Płockiego w roku 1830 Nr. 96 03 pod exekucję, ale bezskutecznie, bo i executor dla siebie nie miał co brać.
Ad 7. Jakie są obligi i ciężary duchowne?
1) Za fundatorów Krasińskich z procentu od zapisanej sumy zł. pol. 6333 groszy 10 Msze święte w każdą sobotę i w każdy poniedziałek po I i II niedzieli miesiąca.
2) Niemniej msza św. co miesiąc jedna za duszę X. Rafała Nowowiejskiego z procentu od summy 2200 zł. pol. na dobrach Nowej Wsi zapisane, a jeszcze msza uroczysta na dobrach Góra. Teraz zaś obie te sumy złożone w Banku Polskim.
3) Dwie msze śpiewane, jedna czytana na rok za dusze zmarłych familii Karwowskich i wypominki tychże ciągłe za procent zł. pol. 15 od kapitału 300 zł na Płonnie Nieborskich leżących, zapisanych przez Wiktorię Karwowską w r. 1838 dnia 5 grudnia. Te obligi się dopełniają i są w księgi obligatoryjne zapisane.
Ciężary czyli podatki gruntowe są następujące:
Ofiara roczna zł. pol. 71 groszy 10
Podymne roczne zł. pol. 21
Kontyngens roczny zł. pol. 33 groszy 14
Dziennik Gubern. zł. pol. 12
Dziennik Praw zł. pol. 9 groszy 10
Sładka ogniowa zł. pol. 8
Na pranie biel. kośc. zł. pol. 150
Trzech parobków zł. pol. 360
Służące dwie zł. pol. 144
Odpusty trzy zł. pol. 360
Utrzymanie gosp. zł. pol. 329 groszy 20
----------------
Summa 1.498 gr. 24
c.d.n.